به گزارش معدن نیوز، خام فروشی در حوزه سنگ‌های قیمتی، جان این معادن را که امکان تصاحب دو درصد از بازار گوهرسنگ‌های جهان را داشت، گرفته است.
مدتی است که مقام معظم رهبری و رئیس جمهور تاکید ویژه‌ای بر ایجاد ارزش افزوده در سنگ‌های قیمتی دارند. صنعتی که پیش از این بسیار مودرد بی‌توجهی مسئولان قرار می‌گرفت و نتیجه آن فعالیت چشمگیر دلالان و گسترش خام فروشی در این حوزه بود. علی رغم منابع بزرگ سنگ‌های ارزشمند که در کشور وجود دارد تا به امروز نه اکتشافات مناسبی در این حوزه انجام شده و نه فعالیت چندانی برای بهبود فعالیت‌های این صنعت محقق شده است.
فعالیت در صنعت سنگ‌های قیمتی می‌تواند ارزش افزوده بالایی به همراه داشته باشد به طوری که برخی از کشورهای فعال در این حوزه از جمله رژیم اشغالگر صهیونیستی به صورت متمرکز در حوزه گوهرسنگ فعالیت کرده و انحصار بازار برخی از این سنگ‌ها را در اختیار گرفته‌اند. در این بین کشور ما علی‌‌رغم حجم عظیمی از معادن سنگ‌های قیمتی که در اختیار دارد در این حوزه فعالیت چندانی نداشته است. به همین دلیل با خداد غریب پور رئیس هیئت مدیره عامل ایمیدرو و معاون وزیر صمت درباره غفلت در زمینه صادرات فرآورده های معدنی گفت و گویی را انجام داده ایم.
چرا حوزه سنگ‌های قیمتی تا به امروز مورد بی‌توجهی قرار می‌گرفت؟
حوزه سنگ‌های قیمتی یا به اصطلاح گوهرسنگ، یک ظرفیت مغفول بود که باید به آن می‌پرداختیم و از 9 ماه پیش فعالیت متمرکز در این حوزه را آغاز کرده ایم. پیش از این در سال 1390 طرحی در تبیین استراتژی گوهرسنگ انجام شده بود، اما در نهایت اجرایی نشد و وضعیت سنگ‌های قیمتی تا به امروز به همین شکل باقی ماند.
چه اقداماتی برای بهبود صنعت گوهرسنگ در کشور انجام شده است؟
در حوزه سنگ‌های قیمتی مشکلات زیادی از جمله گمرک، ارزش‌گذاری، صادرات و ... باید ارزیابی می‌شد تا به عملکرد مناسب برسیم. بسیاری از این سنگ‌ها به صورت خام و بدون ایجاد ارزش افزوده از کشور خارج می‌شد، اما اقدامات لازم را برای کنترل آن آغاز کردیم.
دو دستور مناسب از طرف دولت و برای انجام این کار داشتیم. در مرحله اول برنامه عملیاتی ایمیدرو را برای ساماندهی به این بخش ارایه کردیم و در مرحله دوم از طرف دولت دستور گرفتیم تا هر کاری که لازم است صورت پذیرد. راهکار‌های اجرایی باید به درستی اتفاق بیفتد تا در نهایت نتیجه مناسب را شاهد باشیم. گروهی از اقدامات شامل فعالیت‌های اکتشافی و ساماندهی به معادن گوهرسنگ آغاز شد تا با برنامه ریزی بهتری در این حوزه پیشروی کنیم.
آماری از میزان منابع کشور وجود دارد؟
متاسفانه آمار درستی از میزان منابع کشور در این حوزه یا میزان خامفروشی وجود ندارد؛ بیش از 70 درصد از برداشت‌هایی که در این حوزه (گوهرسنگ) انجام می‌شود غیر مجاز است. بی‌توجهی‌هایی که پیش از این به حوزه سنگ‌های قیمتی شده بود نیاز به قانون گذاری و رسیدگی در آن حوزه وجود داشت وجود حجم زیادی از قاچاق در این حوزه بیانگر هشدار برای بروزرسانی قوانین بود. پس تعرفه‌ها را به حداقل می رسانیم تا قاچاق سودی برای متخلفان نداشته باشد. پیش از این 85 درصد سنگ‌های قیمتی کشور قاچاق می‌شد.
برآوردی که انجام شده در حوزه سنگ‌های خام 23 میلیارد و در حوزه جواهرات 600 تا 650 میلیارد دلار مبادله مالی صورت می گیرد. باید مدلسازی انجام می‌شد و با توجه به ارزیابی‌های انجام شده مدل لبنان و روسیه به کشور ما بسیار شبیه بود. ما از مدل Swot و پایه‌های تهاجمی و توسعه‌ای استفاده می‌کنیم و از بخش‌های بسیاری برای دستیابی به اهداف برنامه‌ریزی شده کمک گرفتیم.
ایمیدرو چه برنامه‌هایی برای توسعه این صنعت در کشور دارد؟
هدفگداری ما برای سال 1410 است؛ ما در حوزه سنگ‌های خام 2 درصد و در حوزه جواهر یک درصدی سهم دنیا به دست خواهیم آورد که متناسب با جمعیت کشور است. با توجه به رشد جهانی این صنعت در آن زمان یک درصد از سهم بازار باید حجم مبادله کشور را به 10 میلیارد دلار برسانیم.
بزرگترین فعالان بازار گوهر سنگ در دنیا چه کشورهایی هستند؟
در دنیا به دلیل حضور یهودیان اطلاعات شفافی وجود نداشت و در حال حاضر مبادلات سنگ خام کشور ما 90 تا 100 میلیون دلار و جواهرات کشور ما 2.4 میلیون دلار است. باید این 100 میلیون دلار در حوزه سنگ‌ها به یک میلیارد و در حوزه جواهرات به 10 میلیارد دلار برسد. در حال ساختار سازی هستیم و پایه‌های توسعه این صنعت را فراهم می‌کنیم. در نظر داریم تا در دو فاز، یکی در بازه 1399 تا 1405 و فاز دوم را از سال 1405 تا 1410 اجرایی کنیم. فاز اول شامل 5 استراتژی و فاز دوم شامل 3 استراتژی می‌شود. هر کدام از این استراتژی ها شامل برنامه و پروژه است که باید به صورت جزئی مشخص شود.
کشور ما در این بازار بزرگ چه جایگاهی دارد و در چه جایگاهی قرار خواهد گرفت؟
برنامه‌ها و پروژه‌های سال 99 ریخته شده و مجموعه ایمیدرو تمام تلاش خود را برای دستیابی به اهداف به کار گرفته است. باید به زودی شورای عالی و خانه گوهر تشکیل شده و طرح توسعه گوهرسنگ عملیاتی شود. همه این اقدامات با هدف توسعه استخراج و اکتشاف برنامه ریزی شده است تا درک و برنامه ریزی مناسبی برای به کارگیری این حوزه داشته باشیم.
پیش از این اشاره کردم که در سال 1390 طرحی در تبیین استراتژی گوهرسنگ انجام شده بود. برای آغاز مجدد باید این اطلاعات دوباره غربالگری و بروزرسانی می‌شد. باید تحلیل متناسبی از وضعیت فعلی کشور به دست می‌آوردیم تا امروز در بازار جهانی جایگاه خودمان را به دست بیاوریم.
چه اقداماتی برای جلوگیری از خامفروشی و گسترش صادرات در این حوزه انجام شده است؟
اتاق گوهرسنگ و فلزات گرانبها را به صورت پایلوت فرودگاه تاسیس می کنم و اگر پاسخگو بود این اتاق تثبیت خواهد شد. در فردوس مرکز آموزشی برای گسترش فعالیت در آن حوزه راه‌اندازی شده است. در حال حاضر با کمتر از 15 میلیون تومان برای یک فرد اشتغال ایجاد می‌شود. مشهد که در دنیا با عنوان شهر گوهر سنگ معرفی شده و پتانسیل بالایی دارد و شهر اصفهان را به عنوان اولین استان‌ها برای توسعه خود اشتغالی در این صنعت انتخاب کردیم.
پرداختن به این حوزه می‌تواند ارزش افزوده و ترنوبل بسیار بالایی را به همراه دارد. سند توسعه این صنعت را ایجاد کردم و برنامه‌های عملیاتی برای آن تعریف شده است. پیش از این صنعت سنگ‌های قیمتی به صورت جزیره‌ای فعالیت می‌کرد و حالا به دنبال بهبود شرایط در این حوزه هسیتم.
مشاغل خانگی تا چه میزان می‌توانند بر گسترش این صنعت تاثیر داشته باشند؟
به دنبال این هستیم در بخش مشاغل خانگی این حوزه تا سال 1405، حدود 500 هزار و تا سال 1410 حدود 700 هزار شغل مستقیم ایجاد کنیم. در بخش معدن و صنایع معدنی هر شغل مستقیم می‌تواند بین 7 تا 10 نفر شغل غیرمستقیم ایجاد کند.
در زمینه استانداردسازی این حوزه، به دنبال ایجاد آزمایشگاه مرکزی هستیم که مقدمات آن در حال انجام است. همچنین به دنبال این هستیم تا برای رونق بازار این بخش، بازارچه مرزی در تایباد استان خراسان رضوی ایجاد کنیم. برنامه‌های اکتشافی در نقاط مختلف کشور به منظور شناسایی محدوده‌های سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی در حال انجام است.
در حال حاضر در بازار 600 میلیارد دلاری جهانی گوهرسنگ ها، سهم ایران کمتر از نیم درصد است. بنابر اهداف مورد توجه ایمیدرو در افزایش سهم ایران در تجارت جهانی، دستیابی به سهم نیم درصدی تا سال 1405 و سهم یک درصدی تا سال 1410 مورد توجه است.