مدیرانِ دیروز و امروز شرکت مس در سطر اول چه گفتند

شب گذشته در برنامه سطر اول، «رضا نیازمند» نخستین مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران، از سختی‌های آغاز راه این صنعت بزرگ در اوایل دهۀ 50 شمسی گفت و «احمد مرادعلیزاده» مدیرعامل امروز شرکت، پنج دوره پرفرازونشیب شرکت مس، از 1357 تا به‌ امروز را روایت کرد.
 به گزارش معدن نیوز قسمت اول مستند «سطر اول»، شب گذشته هم‌زمان با آغاز «هفته صنعت و معدن» از شبکه یک سیما پخش شد تا مخاطبان، مرور گذرای دو مدیرِ دیروز و امروز شرکت ملی صنایع مس ایران را، بر آغاز و ادامه راه این صنعت راهبردی کشورمان، در قاب رسانه ملی ببینند و بشنوند.
این مستند، با نمایش عکس‌هایی تاریخی و قدیمی از مجتمع مس سرچشمه در استان کرمان آغاز شد و صدایی که این‌گونه روایت کرد: «وقتی تاریخ صنعت مس را در کشورمان ورق می‌زنیم، هم‌زمان با مرگ ناصرالدین‌شاه، به یادداشت‌های مستشاران خارجی برمی‌خوریم که با توجه به قرار گرفتن ایران بر روی کمربند جهانی ذخایر معدنی مس، خبر از معادن غنی ایران در منطقه کرمان می‌دهند... خاطرات روزهای پرتلاطم مس را باید از زبان کسانی شنید که با چنگ و دندان، این ثروت عظیم ملی را به هر زحمتی حفظ کرده‌اند.»
 

آغاز: کار سخت و بزرگ
دکتر رضا نیازمند که در سال 1351 به‌عنوان نخستین مدیرعامل مس شروع به فعالیت کرد، با اشاره به چگونگی کشف معدن مس سرچشمه گفت: «خودِ رضایی، کاشف مس سرچشمه نیز متوجه نبود که چه معدن عظیمی را کشف کرده است و بعدها بزرگی این معدن مشخص شد؛ به‌طوری‌که رضایی متوجه شد به‌تنهایی توانایی سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری از این معدن را ندارد؛ بنابراین، سراغ یک شریک انگلیسی رفته بود اما آن شریک هم نتوانسته بود برای راه‌اندازی شرکت پول مورد نیاز را فراهم کند.»
او ادامه داد: «من در این شرایط که رضایی بی‌پول بود و هرچه پول داشت برای این کار گذاشته بود، از سوی دولت به‌عنوان رئیس این شرکت انتخاب شدم و با جذب سرمایه‌گذار و آوردن چندصد کارشناس که به نیروهای ایرانی آموزش دهند، توانستم شرکتی بسازم که در آن زمان بزرگ‌ترین شرکت کشور بود.»
اولین مدیرعامل شرکت مس در پایان گفت: «امروز برای موفقیت‌های این صنعت خیلی خوشحالم و امیدوارم تمام کسانی که برای این صنعت زحمت کشیده‌اند، خداوند به آن‌ها اجر دهد؛ چراکه در نتیجه تلاش آن‌ها سرچشمه به یک واحد تولیدی ممتاز در سطح کشور تبدیل شد که هیچ‌کدام از واحدهای بزرگ تولیدی خصوصی و دولتی مثل آن نیستند؛ خیلی بزرگ‌تر و خیلی قوی‌تر است.»
 

ادامه: پنج دوره پر فراز و نشیب
مهندس احمد مرادعلیزاده، مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران که از میانه سال 1392 سکان مدیریت این صنعت بزرگ را دوباره در دست گرفته، با اشاره به وضعیت صنعت مس پس از انقلاب اسلامی گفت: «راه‌اندازی و توسعه صنعت مس پس از انقلاب را به پنج دوره می‌شود تقسیم‌بندی کرد: دوره اول؛ از ابتدای سال 1357 تا انتهای سال 1368 و انتهای جنگ تحمیلی است که در این دوره، همه مدیرانی که آمدند به راه‌اندازی کارخانه و تولید مس در سرچشمه فکر می‌کردند و در همین دوره، واحد تغلیظ و ذوب مجتمع مس سرچشمه راه‌اندازی شد. به‌علاوه، پالایشگاه سرچشمه که پیش از انقلاب هیچ پیش‌بینی‌ای برای راه‌اندازی آن نشده بود توسط یک کنسرسیوم معتبر اروپایی، طراحی، نصب و راه‌اندازی شد. بنابراین، در پایان سال 1368 و با پایان جنگ، همه واحدهای سرچشمه، از معدن گرفته تا کارخانجات پالایشگاه، فعال بودند و ایران به کاتد مس به‌عنوان محصول قابل استفاده در کشور و صنایع پایین‌دستی، دسترسی داشت.»
او ادامه داد: «پس از پایان جنگ و در اولین دوره ریاست‌جمهوری آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، توسعه اقتصادی کشور تعیین تکلیف و مشخص شد که توسعه کشور براساس چه سیاست‌هایی باید انجام شود. شرکت مس هم در همین دوران و به‌رغم تغییرات مدیریتی فراوانی که داشت، توانست در سال‌های 1372 تا 1384 با یک استراتژی مشخص در حوزه تولید و توسعه فعالیت کند. در همین دوران بود که طرح‌های توسعه برای تولید 400هزار تن مس طی دو فاز، فاز اول تولید 280هزار تن و سپس رسیدن به 400هزار تن، طراحی شد. تمام مجوزهای لازم برای این طرح‌های توسعه گرفته شد و از سال 1384 طرح‌های توسعه به‌مرور آغاز شدند؛ به‌طوری‌که در پایان سال 1384 تمام زیرساخت‌ها و تجهیزات راه‌اندازی در تمام واحدهای سونگون، میدوک و خاتون‌آباد نصب شده بود.»
مرادعلیزاده با اشاره به این‌که تا پایان سال 1384 سومین دوره عمر صنعت مس به پایان رسیده و دوره چهارم آغاز شده بود، گفت: «بین سال‌های 1384 تا 1392 به‌رغم قیمت بسیار بالای نفت، مس و سایر فلزات در سطح جهان که می‌توانست سال‌هایی طلایی را برای اقتصاد ایران رقم بزند، به‌دلیل تعدد جابه‌جایی مدیران و نبود ثبات مدیریتی، اتفاق چندان خوشایندی در صنعت مس کشور رخ نداد. در این سال‌ها البته طرح‌هایی برای توسعه تعریف شد، اما به دلیل این‌که مطالعات کارشناسی آن‌ها به‌دقت انجام نگرفته بود در سال 1392 که آغاز دوره پنجم عمر صنعت مس است، مطالعات کارشناسی مجدد برای طرح‌های توسعه و ادامه تولید ضروری شد. بر این اساس، یک طرح توسعه متوازن تهیه شد که امیدواریم مدیران مس بتوانند آن را ادامه دهند و از آن برای رسیدن شرکت به ظرفیت‌های بالاتر استفاده کنند.»
مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران، با اشاره به این‌که هم‌اکنون در پنجمین دوره از عمر صنعت مس کشور هستیم، گفت: در حال حاضر، ایران از نظر ذخایر معدنی مس در رتبه هشتم جهانی است؛ در حوزه تولید مس نیز، بین رتبه‌های 18 تا 20 در نوسان هستیم، اما امیدواریم با اجرای برنامه‌های توسعه که تولید را به 400هزار تن مس محتوای معدنی می‌رساند، این رتبه را ارتقا دهیم. هم‌اکنون ذخایر ما 3درصد ذخایر جهان و تولیدمان حدوداً 1.5درصد از تولید جهانی مس است. با توجه به تصمیماتی که برای جذب دانش فنی در زمینه اکتشافات در شرکت مس و ایجاد جوینت‌ونچرهای اکتشافی گرفته شده، امیدواریم بتوانیم ذخایر بیشتری را برای تولید بیشتر در کشور کشف کنیم.»

+++

قسمت اول مستند «سطر اول» با این جملات به پایان رسید: «معدن مس سرچشمه با ذخیره قابل برداشت معدنی 660 میلیون تن با عیار 68/0 درصد مس، معدن مس میدوک با ذخیره قابل برداشت معدنی 180 میلیون تن با عیار 6/0 درصد مس و معدن مس سونگون با ذخیره قابل برداشت معدنی 394 میلیون تن با عیار 6/0 درصد مس، از مهم‌ترین معادن فعال ایران هستند و دست رادمردان مس ایران، دست در دست هم، دست اجانب را از کشورمان کوتاه کرده تا سرمایه ایران برای ایرانی بماند.»
قسمت دوم این مستند، امشب (یک‌شنبه 11 تیرماه) از شبکه یک سیما پخش خواهد شد.