به گزارش معدن نیوز -نشست هماندیشی پایش فرونشست در اصفهان به میزبانی قدرتالله نوروزی شهردار اصفهان و با حضور علیرضا شهیدی معاون وزیر صمت و رئیس و جمعی از مدیران و مدیران وی و همچنین سید حسین قاضیعسگر معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری، غلامحسین عسکری رئیس سازمان نظام مهندسی اصفهان، محمد صادقی رئیس کمیسیون اتاق بازرگانی و جمعی از اعضای شورای شهر و نمایندگان استان در مجلس شورای اسلامی و مدیران و معاونان شهرداری اصفهان برگزار شد.
بر همین اساس شهردار اصفهان در ابتدای این نشست با بیان اینکه کلانشهر اصفهان در آستانه تدوین طرح جامعه شهری است، گفت: این شهر با شرایط سختی به واسطه کمآبی و خشکسالی طی سالهای اخیر روبرو است و باید اذعان کرد که فرونشست زمین یکی از معضلات جدی است که به شدت شهر را تحت شعاع قرار داده و از آن به عنوان چیزی فراتر از یک بحران باید یاد کرد.
قدرتالله نوروزی با تاکید بر اینکه از این پس شرایط برای برای کلانشهر اصفهان سختتر خواهد شد؛ تصریح کرد: اصفهان سالها با خشکسالی مواجه است و خشک شدن زایندهرود آسیبهای بزرگی را به کل استان اصفهان به ویژه حاشیه زایندهرود وارد کرده است.
وی با اشاره به آسیبهای زیستمحیطی که شرایط زندگی را برای مردم اصفهان و به خصوص غرب استان ایجاد خواهد کرد، گفت: خشک شدن تالاب گاوخونی به منزله یک بحران زیست محیطی است که اگر کنترل نشود خطرات بزرگی برای حیات انسانها در این منطقه دارد.
به گفته شهردار اصفهان، ریزگردها و خطرات ناشی از آن تهدید بزرگی است و شاید اولین مسئله بعد از آب شرب سالم به عنوان مساله مهم برای همه جهان و ایران، موضوع محیطزیست و مسائلی از جمله آب کشاورزی، آب صنایع و فرو نشست اصفهان مطرح میشود.
نوروزی خاطرنشان کرد: اصفهان در دنیا به خاطر هویت تاریخی و فرهنگی آن به عنوان یک شهر شناخته شده و آب در اصفهان از نظر تاریخی بیانگر سابقه چندین هزار ساله است و میراثی است که هویت اصفهان را ایجاد کرده است.
این مقام مسئول با باین اینکه ۵۰۰ هکتار شهر اصفهان دارای بافت تاریخی است و خشک شدن زایندهرود و سفرههای آب زیرزمینی تهدید بسیار بزرگی برای شهر اصفهان است، تصریح کرد: فرونشست باعث آسیبهای جدی و تخریب دستاوردهای بشری و تاریخی اصفهان به عنوان افتخار ایران و جهان خواهد شد.
وی با بیان اینکه اصفهان به عنوان یک مهم حوزه گردشگری شده، افزود: استفاده استان از حقآببر زایندهرود برای آبیاری بیش از ۴۰۰۰ متر فضای سبز بسیار مهم است که البته در حال حاضر بخاطر بحران موجود به راهکارهای دیگر روی آوردهایم.
به گفته نوروزی، با وجود اینکه زایندهرود آب ندارد ولی فضای شهری زایندهرود همچنان سرسبز است، این نشاندهنده تحقق اقدامات جدید توسط شهرداری در اصفهان است و ما در چند سال اخیر موفق به احداث چندین تصویهخانه شدیم که اکنون در شهر اصفهان این تصویه خانهها در حال توسعه است.
شهردار اصفهان با اشاره به اینکه در حوزه تبدیل پساب برای استفاده در آبیاری فضای سبز فعالیت گستردهای شده و ۱۵ درصد از فضای سبز از پسابها آبیاری میشود و در برنامه پیشرو آن را به ۵۰ درصد خواهیم رساند؛ خاطرنشان کرد: سالهای اخیر از گونههای گیاهی مقاوم در برابر خشکسالی استفاده کردیم و ۳۰۰ هکتار به فضای سبز اصفهان اضافه شده و 60 هکتار از چمنها تبدیل به نوعی چمن و گیاهی شده که در شرایط خشکسالی میتوانند به حیات خود ادامه دهند.
وی تاکید کرد: با تمام تلاش به مسائل زایندهرود پرداختهایم و در عین حال به مطالعات گستردهای هم طی این سالها در زمینه پروژهها و پژوهشهای مرتبط در این زمینه انجام دادهایم که در زمینه فرونشست نیز مطالعاتی انجام شده است.
در ادامه رئیس گروه سامانهها و اطلاعات مکانی معاونت برنامهریزی و توسعه سرمایه انسانی شهرداری اصفهان هدف از برگزاری این نشست را پایش و بررسی فرونشست در شهر اصفهان عنوان کرد و گفت: طبق گفته رئیس سازمان زمینشناسی و اکتشافاتمعدنی کشور در اروپا ۴ میلیمتر فرونشست به معنای بحران است و این در حالی است که در برخی از دشتهای ایران تا ۳۵ سانتیمتر هم مشاهد شده و واقعیت این است که عمق چاههای اصفهان به 270 متر رسیده و متوسط عمق هم ۱۵۰ متر است.
ایمان بهارلو، با بیان اینکه یکی از مهمترین عوامل بروز فرونشست برداشت بیرویه و بیحد از منابع آب زیرزمینی و خالی شدن سفرههای آبهای زیرزمینی است، افزود: در حال حاضر اصفهان با این موضوع دست به گریبان است و پیامدهای فرونشست و تفاوت آن با دیگر مخاطراتطبیعی از جمله سیل، زلزله، رانش و دیگر مخاطرات طبیعی در این است که شهری که در اثر فرونشست از بین میرود و آبخوان آن تخلیه میشود دیگر با هیچ انرژی و سرمایهگذاری نمیتوان آن را بازسازی کرد و آنرا باید از دست رفته حساب کرد.
وی تصریح کرد: مهمترین آثار فرونشست در اصفهان از بین رفتن آثار باستانی و فرهنگی، از بین رفتن مناطق شهری و خالی شدن شهر از سکنه، مشکلدار شدن سیستم حملونقل، جادهها و خطوط راهآهن، راهها و از بین رفتن خطوط برق نفت، مخابرات مخابراتو...است.
این مقام مسئول با بیان اینکه بررسی و مدلسازی فرونشست جزو وظایف ذاتی شهرداریها نیست، افزود: مقیاس مطالعات دیگر سازمانها درباره فرونشست با مقیاس مورد نیاز شهرداری برای برنامهریزی متفاوت است و ما به نقشههای یکدوهزارم نیاز داریم که بر همین اساس در سال ۹۷ یک نقشه راهی در اداره GPS شهرداری اصفهان ترسیم شد که در یکی از موضوعات اساسی آن بررسی و مدلسازی فرونشست شهر اصفهان ملاک عمل قرار گرفت.
بهارلو ادامه داد: طی جلساتی با سازمان نقشهبرداری کشور اطلس فرونشست تهیه شده را در اختیار گرفتیم که نشاندهنده بروز ۱۷۱ و نیم میلیمتر فرونشست در اصفهان بود و مناطق 11، 8،12، 7، 14 و 15 دارای بیشترین فرونشست بودند و به طور متوسط از ۴ تا ۱۷ سانتیمتر در این حوزهها فرونشست اتفاق افتاده است.
وی تاکید کرد: شمال اصفهان و مناطقی که تحت سیطره فرونشست قرار گرفتهاند بسیار با اهمیت هستند و برای مثال بیشترین جمعیت شهری در منطقه 8 قرار گرفته و منطقه 7 بیشترین ارتفاعات در آن قرار گرفته و منطقه ۱۴ نیز کمبرخوردارترین و مهاجرپذیرین منطقه است که منازل از استحکام چندانی برخوردار نیستند و مناطق ۱۰ و ۱۵ در محدوده فرونشست جزو محدودههایی هستند که افراد کم برخوردار در آن زندگی میکنند و در حریم شهری قرار گرفته و در حوزه فرونشست در حال ضرر است.
رئیس گروه سامانهها و اطلاعات مکانی معاونت برنامهریزی و توسعه سرمایه انسانی شهرداری اصفهان با بیان اینکه شهرداری تهران و اصفهان از سال ۹۵ به سیستم RTKgps برای رصد موقعیت مناطق به صورت لحظهای منجهز شده، خاطرنشان کرد: بر اساس مطالعات انجام شده ایستگاه منطقه ۱۲ در محدوده فرونشست بین سالهای ۲۰۱۷ تا 2019 حدود ۱۶۶ میلیمتر فرونشست داشته و ایستگاه منطقه ۱۴ بین سالهای 2017 تا 2019 حدود ۱۶۸ میلیمتر و ایستگاه سالن اجلاس به عنوان رفرنس ۲ میلیمتر فرونشست و ایستگاه منطقه ۱۳ تقریباً فرونشست نداشته است.
بهارلو با تاکید بر اینکه بر اساس نقشهها و مطالعات موجود فرونشست در اصفهان مدتهاست که اتفاق افتاده، افزود: منطقه ۷ با بیشترین ارتفاع بالای ۲۰ متر را دارد فرونشست اتفاق افتاده به ایستگاههای مترو خط یک و دو در محدوده فرونشست هستند و در آینده نزدیک با بازخوردهای مناسبی مواجه نخواهیم بود.
وی ضمن پیشنهاد برای امضای تفاهمنامه برای برای تبادل اطلاعات دادههای مکانی و تجهیزات سختافزاری و اندازهگیری فرونشست شهر اصفهان مابین سازمان زمینشناسی و اکتشافاتمعدنی کشور و شهرداری اصفهان، افزود: این سازمان به صورت علمی به فرونشست توجه میکند و تجهیزات و سختافزارهایی در اختیار دارد که ما میتوانیم از آنها استفاده کنیم.
رئیس گروه سامانهها و اطلاعات مکانی معاونت برنامهریزی و توسعه سرمایه انسانی شهرداری اصفهان تصریح کرد: شرح خدمات فاز ۲ فرونشست در اصفهان با همکاری دانشگاه اصفهان آماده شده و اکنون مایل به همکاری با سازمان زمینشناسی و اکتشافاتمعدنی کشور هستیم.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس سازمان زمینشناسی و اکتشافاتمعدنی کشور سخنران دیگر نشست هماندیشی پایش فرونشست اصفهان بود که در همین زمینه افزود: یکی از بزرگترین معضلات موجود در دنیا موضوع تغییرات اقلیمی است و معاهده پاریس همه دنیا را به خود درگیر کرده و متاسفانه با وجود گازهای گلخانهای که در حال تولید است مشکلات متعددی در کل دنیا به وجود آمده است.
علیرضا شهیدی با اشاره به قرارگیری ایران در یک اقلیم خشک و بروز خشکسالی در یک دوره ۳۰ ساله قرار دارد، گفت: تنها ۱۰ سال از دوره خشکسالی گذشته و یک دوره طولانی سخت را در پیشرو داریم و با بروز خشکسالی در هر کشور مردم به تمایل بیشتری به استفاده از منابع آب دارند و با توجه به محدودیت منابع آب در ایران چاهها به صورت قانونی و غیرقانونی حفر میشوند.
به گفته وی؛ در کل دنیا اجازه دسترسی به منابع آبی بین 3 تا ۲۰ درصد است و وقتی به ۴۰ تا ۶۰ درصد برسد به عنوان تنش یاد میشود و بین ۶۰ تا ۸۰ درصد بحران است و این در حالی است که در ایران گاهی بالای ۸۰ درصد از منابع آبی را استفاده هستیم و خواسته یا ناخواسته کشور را به سوی نابودی پیش میبریم.
معاون وزیر صمت با بیان اینکه با بروز فرونشست آبخوان دچار آسیب میشود، گفت: زمینشناسان از فرونشست به عنوان زلزله خاموش یاد میکنند، زیرا زلزله وقتی که اتفاق میافتد در لحظه است و اثرات آن در همان لحظه قابل مشاهده است ولی فرونشست به نحوی اتفاق میافتد که آبخوان دچار آسیب شده و در حال از بین رفتن است و تخریب به صورت جزئی و سپس به صورت کلی اتفاق میافتد و زمانی این پدیده روی میدهد دیگر مرگ آبخوان و گیاهان و جانوران و جوامع انسانی اتفاق افتاده است.
وی با بیان اینکه در ایران از ۶۰۸ دشت موجود بیش از ۳۰۰ دشت ممنوعه هستند که نشاندهنده عمق فاجعه است، افزود: به جز استان گیلان همه ۳۰ استان کشور با موضوع فرونشست دست به گریبان هستند که خوشبختانه در استان اصفهان مسئولان برای مقابله با این بحران به فکر هستند.
افزایش ۲.۶ درجه سانتیگرادی دما طی ۴۰ سال آینده و نیاز بیشتر کشور به منابع آبی
به گفته شهیدی فرونشست باعث ایجاد بحرانهای امنیتی برای کشور خواهد شد و خشکسالی باعث مهاجرت افراد از جنوب به شمال کشور و خالی از سکنه شدن بخشهای بزرگی از کشور میشود و در آمارها مشاهده میشود که از ۴ میلیمتر فرونشست در اتحادیه اروپا به عنوان بحران یاد میشود در حالیکه در اصفهان تا 17 سانتیمتر و در تهران ۳۶ سانتیمتر در سال مشاهده شده است.
رئیس سازمان زمینشناسی و اکتشافاتمعدنی کشور با بیان اینکه فرونشست به صورت نقطهای رخ میدهد و نقاط مختلف متفاوت است، افزود: باید توجه داشت که طی ۴۰ سال آینده درجه حرارت کشور ۲.۶ درجه سانتیگراد افزایش خواهد یافت که این موضوع نیاز بیشتر کشور را به منابع آبی بیشتر می کند.
وی با بیان اینکه از سال ۱۳۴۷ اولین فرونشست دشت کشور در دشت رفسنجان در کرمان اتفاق افتاد، گفت: بحران در دشت مهیار به قدری زیاد شده که کشاورزان به استفاده از چاههای آب کارست که برای آب شرب استفاده میشود؛ روی آوردهاند که نیازمند تدوین سیاستگذاریهای مناسب و آمایش سرزمین و طرح جامع برای اصفهان است.
به گفته معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت تا سال ۲۱۰۰ میلادی با توجه به تغییرات اقلیمی و ذوب شدن یخچالها سواحل جنوبی ایران در استانهای خوزستان، بوشهر و هرمزگان به زیر آب خواهد رفت که صنایع نفت و پتروشیمی ما در آن مناطق متمرکز شده است.
فرونشست در حال حمله به سمت مراکز پر جمعیت اصفهان است
مدیرکل زمینشناسی و اکتشافاتمعدنی اصفهان نیز در ادامه به ارائه آمار پیشرو پرداخت و گفت: در حال حاضر استان اصفهان حدود ۵ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر جمعیت دارد که برای این تعداد حدود ۴۸۰ میلیون متر مکعب آب مورد نیاز است و این در حالی است که حدود ۴۰۰ میلیون متر مکعب آب پشت سدها داریم و عملا ۸۰ میلیون متر مکعب آب کم داریم.
رضا اسلامی ضمن استناد به نقشه فرونشست در سال 92 افزود: 2700 کیلومتر مربع از دشتهای استان اصفهان درگیر مسئله فرونشست بود و در اطلس سال ۹۸ به حدود ۱۰ هزار کیلومتر رسید و در دشتهای کاشان، ابوزیدآباد، برخوار، مهیار شمالی و جنوبی و دولتآباد آثار فرونشست به وضوح مشاهده میشود.
وی با تاکید بر اینکه فرونشست در حال حمله به سمت مراکز پر جمعیت مثل شاهینشهر، مهرآباد، حبیبآباد، دولتآباد است، تصریح کرد: با افزایش قیمت مسکن در شهر اصفهان همه در حال حرکت به سمت شمال اصفهان هستند که باعث افزایش تراکم و تمرکز جمعیت بسیار زیاد شده و در ملک شهر و خانه اصفهان که عمق چاهها بالای 250 متر است زنگخطر فرونشست به صدا درآمده است.
به گفته وی، به تعبیری میتوان گفت اگر در اصفهان به همین صورت پیش برویم در آیندهای نزدیک حتی اگر اقیانوس آرام را در زایندهرود رهاسازی کنیم، فایدهای ندارد و بایستی توجه داشت بحران فرونشست در استان اصفهان بسیار جدی است و اصفهان نماد فرونشست در کشور است.
مدیرکل زمینشناسی و اکتشافاتمعدنی اصفهان با بیان اینکه بسیاری از شهرهای اصفهان از جمله کاشان، اردستان، ابوزیدآباد، سمیرم و حتی گلپایگان با بارش میانگین 250 با 19 سانتیمتر فرونشست مواجه شده است؛ تصریح کرد: جای استفاده از جاذبههای گردشگری اصفهان تنها به صنعتی کردن این استان پرداختهایم و جاذبه صنعتی کردن شهر باعث توسعه شهرهایی جمله فولادشهر، سپاهان شهر و شهرک مجلسی و به تازگی 4 شهرک دیگر در اطراف اصفهان خواهد شد.
اسلامی ضمن ابراز تاسف از اینکه فرونشست قابل بازگشت نیست و به زودی با مشکلات جدی خواهیم شد، افزود: فرونشست سیلاب را هم به وجود میآورد و دیگر مخاطرات را هم با خود به همراه خواهد آورد و اگر فکری به حال فرونشست نکنیم در آینده مشکلات بسیار گستردهای برای استان اصفهان به وجود خواهد آمد.
سازمانهای زمینشناسی در دنیا دیدهبانهای آینده هستند
مدیرکل دفتر برنامهریزی، فنآوری و بودجه سازمان زمینشناسی و اکتشافاتمعدنی کشور نیز در ادامه در خصوص وظایف و موضوعات انجام شده در حوزه زیرساختی، زمین شناسی و مدیریت شهری سازمان متبوع خود گفت: سازمانهای زمینشناسی در دنیا سازمانهای حاکمیتی به عنوان دیدهبانهای آینده هستند که به موضوعات آیندهنگر توجه میکنند که ماسفانه طی سالهای اخیر کشور ما نتوانسته از ظرفیت بزرگ در این سازمان استفاده کند.
رضا جدیدی با بیان اینکه بر اساس اصول آمایش سرزمین نگاه سازمان زمینشناسی و اکتشافاتمعدنی کشور به صورت ملی است، خاطرنشان کرد: ظهور پدیده فرونشست به صورت رسمی را در اوایل دهه ۸۰ به سازمان برنامهریزی کشور اعلام کردیم و مستندات نیز ارائه شد ولی نگاه جدی به این قضیه نشد.
وی با اشاره به اینکه در نیمه دهه ۹۰ هشدار دیگر سازمان زمینشناسی و اکتشافاتمعدنی کشور درباره ذخایر معدنی و بحران تهیه مواد معدنی ارائه شد، تصریح کرد: سازمان زمینشناسی و اکتشافاتمعدنی کشور در بخش زمینشناسی و زیرساختها در دو حوزه فعالیت کلان دارد و طبق اسناد بالادستی به عنوان سازمان حاکمیتی که مسئول بررسیهای زمینشناسی و اکتشافی در کل کشور و انتشار نقشهها و گزارشات معرفی شده و در قانون برنامه ششم موضوعات سیاستگزاری، اجرا و و نظارت بر مطالعات زمینشناسی و طرحهای اکتشافی به این سازمان واگذار شده است.
به گفته مدیرکل دفتر برنامهریزی، فنآوری و بودجه سازمان زمینشناسی و اکتشافاتمعدنی کشور این سازمان در دو حوزه تولید ثروت از طریق تولید اطلاعات پایه و کشف ذخایر معدنی و جلوگیری از هدررفت ثروت با پایش مخاطرات طبیعی و منشاءیابی آن فعالیت میکند.
وی با بیان اینکه سازمان نقشهبرداری بحث کمی فرونشست را با استفاده از روشهای ژئودزی و نقشهبرداری بررسی میکند، افزود: سازمان زمینشناسی و اکتشافاتمعدنی کشور در زمینه فرونشست منشایابی و ریشهیابی میکند و در اصفهان نیز طی سه سال اخیر ارائههای مفصلی در لایههای مدیریتی ارائه شده و استان اصفهان طی این چند سال در موضوع فرونشست بسیار پیگیر بوده که امیدواریم منجر به بهبودی نسبی شود.
جدیدی با بیان اینکه مشکلاتی که برای زیرساختهای کشور در حوزه انواع مخاطراتطبیعی و زیستمحیطی به وجود آمده به خاطر عدم توجه به اطلاعات پایه موجود در کشور است، افزود: این دادهها سالهاست توسط این سازمان در کشور تولید میشود ولی در نظام اجرایی کاربردی بودن آن مشخص نشده است.
مدیرکل دفتر برنامهریزی، فنآوری و بودجه سازمان زمینشناسی و اکتشافاتمعدنی کشور با باین اینکه از ۴۳ بلایای طبیعی در دنیا ۳۴ مورد در ایران مشاهده شده، گفت: تمامی روستاها و شهرهای ما در معرض خطرات زمینلرزه، سیلاب، فرو نشست و رانش هستند و خشکسالی و تغییر اقلیم و گردوغبار نیز هرساله جدیتر میشود.
توجه ویژه به گسلها و شناسایی حریم گسلهای شهر اصفهان
همچنین مدیرکل تحقیقات و مسکن و شهرسازی اصفهان با بیان اینکه متاسفانه به موضوع آبخوانداری شهری توجه نکردهایم؛ گفت: حق پساب را از آب زیرزمینی گرفتهایم در حالی که در گذشته پساب با وجود غیربهداشتی بودن وارد آبخوان میشد و جلوی فرونشست را میگرفت.
دکتر حسین حجتی با تاکید بر اینکه در برنامه ۱۴۰۵ زمینشناسی شهری باید به اصفهان توجه ویژه شود، افزود: بایستی به گسلها و شناسایی حریم گسلهای شهر اصفهان نیز توجه ویژه داشته باشیم.
به گفته وی، مطالعاتی در زمینه پهنهبندی و ریز پهنهبندی اصفهان و شناسایی گسلها انجام شده که ۱۲ گسله فرعی و اصلی در اصفهان مشاهده میشود که عملکرد و سازوکار آنها بسیار بد است.
مدیرکل تحقیقات و مسکن و شهرسازی اصفهان با باین اینکه گسل دهق باعث جابجایی رودخانه زایندهرود شده، تصریح کرد: همچنین بایستی گسلهای نجفآباد، خمینیشهر، بهارستان، کلاه قاضی، پیربکران، حبیبآباد، صفه، و مبارکه توجه داشت.
رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر اصفهان نیز در ادامه گفت: تبعات خشکسالی در زمینههای اقتصادی، کالبدی، اجتماعی و فرهنگی مشهود است و اگر اصفهانیها در این راستا شکیبا نبودند، مباحث کم آبی و مدیریت نادرست آن موجب بروز اتفاقات شدیدی بین اصفهان و همسایگان این شهر میشد.
شیرین طغیانی با بیان اینکه اصفهان به لحاظ قرار گرفتن در مرکزیت کشور دچار شرایط خشکسالی شده و مدیریت نادرست آب زایندهرود و توسعههای نامناسب شهر در این فرآیند دخیل بوده، تصریح کرد: تبعات خشکسالی در زمینههای اقتصادی، کالبدی، اجتماعی و فرهنگی مشهود است و اگر اصفهانیها در این راستا شکیبا نبودند، مباحث کم آبی و مدیریت نادرست آن موجب بروز اتفاقات شدید بین اصفهان و همسایگان این شهر میشد.
وی با تاکید بر این که نباید فرونشست حاصل از خشکسالی بسان زلزله خاموش، میراث فرهنگ و تمدنی اصفهان را دچار مصیبت کند، گفت: به نظر میرسد با شرایط فعلی، راهکارهای تطابق با این وضعیت وحشتناک موجود است و باید تبیین شود آیا راهکارهایی وجود دارد که علاوه بر متوقف کردن موضوع به سمت بهبودی حرکت کنیم.
در پایان این نشست قدرتالله نوروزی شهردار اصفهان خواستار انجام مطالعات زمینشناسی به صورت کامل شد تا به زودی زمینه امضای تفاهمنامه تکمیلی ایجاد شود تا با ایجاد همافزایی از امکانات استانداری اصفهان و شهرداری و دیگر ارگانها استفاده شود تا نتایج به حل موضوعات استان منجر شود.